Mental health advocate-teacher

Wat als leerkrachten de alarmsignalen van een psychische stoornis/ziekte kunnen waarnemen en/of herkennen? Kan een leerkracht ervoor zorgen dat een kwetsbare leerling niet rock bottom moet bereiken om hulp aangeboden te krijgen?

Ik als oud-leerling

Als 16-jarige tiener werd ik enorm onzeker over mezelf. Perfectionisme en faalangst namen steeds vaker de bovenhand. Ik behaalde goede schoolresultaten. Ik maakte mezelf fysiek kapot. Mijn kijk op de wereld en mezelf werd zwart, pikzwart. Maar hoe zagen anderen mij?

Emma, oud-klasgenoot (lagere school):

"Als ik Nora als lagereschoolkind moet omschrijven dan zou ik zeggen: plichtsbewust, maar tegelijk heel zot. Je wist goed hoe je je moest gedragen in de lessen, je was altijd mee en zorgde steeds dat je goede resultaten behaalde. Je was ook altijd heel lief naar leerkrachten en medeleerlingen toe. Ik denk dat je wat meer afgesloten was naar ‘nieuwe’ leerlingen en je echt moest ‘opwarmen’ om bevriend te kunnen zijn met iemand nieuw. In ons groepje was je wel altijd de kameleon, met iedereen kwam je goed overeen en iedereen had jou graag. Ook buiten het groepje kon jij je altijd goed vinden met de andere leerlingen. Ik heb jou ook altijd gezien als uber grappig, heel vaak vrolijk, maar je kon ook rust vinden. Je was niet overactief om het zomaar even met een woord te benoemen, maar jouw aanwezigheid was wel altijd te voelen. Ik denk dat dit misschien net kwam doordat je grappig én kalm was. Wat dat plichtsbewuste betreft denk ik dat je altijd, zonder van thuis uit echt druk te krijgen, het goed wou doen en dat deed je ook. Ik heb jou altijd ervaren als een fijn persoon om door omringd te zijn."

Kirsten, oud-klasgenoot (middelbaar):

"Jij was in het middelbaar iemand die altijd zijn uiterste best deed op school. In het 4e middelbaar veranderde ik van klas, waardoor ik je minder sprak en/of zag. Je was altijd één van de stillere leerlingen in de klas, maar als er iets aan de hand was kon je goed je mening uiten en zeggen waar het op aan kwam. We konden altijd samen lachen en was er steeds voor mij."

't zit allemaal in ons hoofd

De signalen dat een kwetsbare persoon de wereld instuurt, zijn afhankelijk van persoon tot persoon. Op vlak van eetstoornissen is dat niet anders. Er zijn zowel zichtbare als onzichtbare symptomen/signalen.

Zelf ervaarde ik reeds verschillende fases in deze ziekte, o.a. de ontkenningsfase waarbij de eetstoornis me omtoverde in een leugenaar die alles goed kon verstoppen. Niemand mocht tussen mij en mijn eetstoornis komen. Toen ik gediagnosticeerd werd, had ik al iedereen van me weg geduwd. De coronapandemie kwam voor mij als een geschenk uit de hemel. Ik wou én mocht niemand zien.

Eén van de meest vervelende fases in herstel is de fase waarin ik nu zit: fysiek hersteld, maar mentaal verre van. Mensen in mijn omgeving zien dat ik terug normaal eet, dus hun zorgen rond mijn gezondheid zijn nog minimaal. De woorden: 'ik heb Anorexia', krijg ik nauwelijks nog gezegd. Het klinkt nu zoveel minder geloofwaardig. Langs de ene kant is dit enorm vervelend en frustrerend voor zovele mensen met een eetstoornis. Langs de andere kant begrijp ik dit fenomeen. Het internet, onze maatschappij, geeft geen juist beeld over mensen met Anorexia of een andere eetstoornis. Zelfs het beeld dat onze maatschappij heeft van mensen met een depressie of PTSS is incorrect.

Signalen van anderen decoderen is één iets binnen het vroeg ontdekken van psychische kwetsbaarheden. Daarnaast is het enorm belangrijk om op de juiste manier te reageren op deze signalen. Het is vaak moeilijk om in gesprek te gaan met iemand waarvan je merkt dat het niet goed met hem/haar gaat, uit schrik om iets verkeerd te zeggen. Ik kan je toevertrouwen dat niet in gesprek gaan, op geen enkele manier helpend is voor zowel jou als de kwetsbare persoon. Taboe. We dansen massaal rond deze gevoelige thema's. Velen lopen elke dag op de tippen van hun tenen. Ik denk dat het beter is om die pointes aan de kant te zwieren en die stevige schoenen aan te trekken. Makkelijker gezegd dan gedaan...

Mental health advocate-teacher!?

Psychische kwetsbaarheden zijn soms (lees: meestal) zó ingewikkeld. En de titel 'Mental health advocate-teacher', Nora, wat bedoel je daar nu mee!? Ouders zijn belangrijke figuren binnen de ontwikkeling van een kind. Daarnaast zijn er ook oma's, opa's, moekes, vakes, meters, peters, broers, zussen, vrienden... waarbij kinderen vaak vertoeven. En nu: leerkrachten. Nee, leerkrachten zijn geen familie. Maar kinderen gaan wel 5 dagen per week gemiddeld 6 uur naar school. Ja, er zijn kinderen en jongvolwassenen die de klas binnenwandelen en die even opgelucht kunnen ademhalen in een voor hun vertrouwde, neutrale omgeving.

Nóg een taak op je schouders nemen als leerkracht!? Ja, theoretisch gezien wel. In de praktijk is dit een ander verhaal. Elke leerkracht weet: een kind kan niet leren als hij/zij zich niet goed voelt in z'n vel. Waarom schreeuwt een kind? Waarom lijkt een kind tegen te werken? Waarom huilt een leerling? Waarom heeft de leerling slechte schoolresultaten? Waarom verdwijnt de leerling z'n huiswerk, zonder hét excuus 'mijn hond heeft het opgegeten'? Op deze vragen is er geen eenduidig antwoord, want elke situatie en elk kind is anders en o zo uniek. Dikwijls voelt de leerling in kwestie zich onzeker, ongehoord en/of onbegrepen. Probeer kwetsbare signalen op te vangen, te decoderen en vervolgens met jouw bevindingen in gesprek te gaan met de persoon in kwestie. Moeilijk? Probeer het de volgende dag nogmaals. Geef niet op!

Informatie van professionals, niet van Dr. Google

Inzicht. Inzicht is zó belangrijk. Mijn ouders zeggen nog vaak: 'Hadden we jouw signalen maar vroeger opgemerkt, dan..' Inzicht en kennis geeft een persoon 'antennekes' voor kwetsbare signalen. Die 'antennekes' zorgen ervoor dat er een alarmsignaal afgaat als je kwetsbare signalen (bewust of onbewust) opvangt.

Sinds enkele maanden word ik begeleid door Lotte, diëtiste en expert eetstoornissen van ESpoir. Op 10 en 11 december vindt het open weekend plaats van deze organisatie, waarop Lotte jullie meer informatie, tips en advies kan geven op vlak van eetstoornissen of hoe je hiermee het best omgaat als omstaander. Ook ik zal aanwezig zijn op zaterdag 10 december als vrijwilliger.

Het open weekend vind plaats in Lottes praktijk, die zich bevindt in Neder Mosscher 43 te Kortrijk.

Tot dan!?

Liefs,

Nora